Interview door Hans Kuiper met Anne Verhoijsen en Jos Houweling over samen werken
Voor Arts Magazine Articula van de vereniging Arti et Amicitiae

Jos Houweling en Anne Verhoijsen tonen vanaf 2 mei in de art space in Art tekeningen en collages waarbij tegelijkertijd een boek gepresenteerd wordt en organiseren een grote tentoonstelling met 54 deelnemers op de bovenzalen, die op 17 mei opent.
Een middag in Arti et Amicitiae, geroezemoes op de achtergrond, een biljarter doet verwoede pogingen caramboles te maken. Ik praat met Jos Houweling en Anne Verhoijsen, die de komende weken prominent aanwezig zullen zijn, in de vereniging. ´Samenwerken´ vormt een belangrijk uitgangspunt in hun benadering.

HK ´Waarom vinden jullie samenwerking zo belangrijk, kunstenaars zijn toch vaak individualisten?´
Jos: Wij hebben samenwerking ontdekt, we hebben elkaars werk gezien, ik ben op atelier visite geweest, toen heeft zij een tekening van mij gemaakt, dat heb ik op de computer bewerkt en dat was heel prettig om te doen. Samen maken we iets beters dan alleen´. Anne: ´Het werken samen is sterker dan als je het alleen maakt, we durven elkaars beelden aan te raken, kunstenaars vinden dat moeilijk als er iets met hun beelden gebeurt, wij hebben een onuitgesproken afspraak, ik maak een tekening en stuur het naar Jos of omgekeerd, Jos werkt in de computer, ik werk met de hand.´

HK ´Je overwint je eigen ego qua creatief proces?´
Anne: Het is langzaam een beetje je ego uitgommen´, zegt Sacha Bronwasser, zij schreef een voorwoord voor een van de boeken en doet een openingstoespraak op 2 mei, dan komt ons nieuwe boek uit: AJ 13´.

HK ´Er hangt ook een werk op de schouw, is dat op dezelfde wijze ontwikkeld?´
Jos: ´Het is een print. Het begon met een fotocollage van mij met twee personen, een man en een vrouw , daar zijn stukjes tekening van Anne opgeplakt, de man is gebleven zoals hij was, de vrouw is langzaam verdwenen, ze hebben kleren gekregen die uit verschillende tekeningen komen, Anne vond de achtergrond te vlak, daar wordt over gepraat, er kwamen nog twee personen bij, in elke collage zit een verhaal, soms is het heel ingewikkeld, soms minder´.
Jos pakt een van de boeken en legt aan de hand van enkele afbeeldingen daarin hun proces uit. Het blijkt een heen en weer sturen van bewerkingen totdat er een eindbeeld uitkomt. Copieren speelt daarin ook een rol, maar dat is ´het geheim van de meesters´. Jos blijkt een fascinatie met oude foto´s te hebben, vooroorlogs zelfs, Anne had daar in het begin een hekel aan en begon het te bewerken, door het te beschilderen en er teksten op te schrijven, daarna is Jos weer een kleur gaan veranderen.
Anne: Ik word dan heel erg uitgedaagd om over de ergernis heen te stappen van de oude beelden.

HK: Wat trekt jou in de oude beelden, Jos?
Jos: Ik vind daarin een zekere abstractie, statischer, mensen poseren, gereserveerder,kijken je aan, niet dat snapshot-gedoe. Ik vind het prettig als mensen er portret-achtig op staan ´.
Anne: ´Dat hebben we ook gedaan op de schouw, je ontkomt niet aan die blikken, als je hier binnenkomt, we vinden het fijn als de beelden direct contact maken´

HK ´Daarmee verwijs je naar de alledaagse ervaring als mensen je aan kijken?´
Anne:´Ik denk dat mensen elkaar heel weinig aankijken, er is heel weinig contact, bijv. In de trein of op de fiets´.

HK: ´Dat is dan toch een soort anoniem universum waar je doorheen gaat?´
Anne:´Dat is zo´.
Jos:´Anne maakt makkelijk contact met mensen´.

HK:´je hebt op een ander niveau toch vrienden, familie, je partner, je hebt toch verschillende dieptes van contact?´
Anne:´Ik ben altijd in de wereld. Ik vind het heel prettig als mensen zeggen ´Goedemorgen´of ´je veter zit los´, ik noem maar eens iets, maar ik ben natuurlijk niet van 1990´ (Anne bedoelt geboortejaar van latere generaties HK).

HK:´Heb je dat zien veranderen, is dat nu anders?´
Anne:´Dat is echt heel anders nu, maar ik zeg nog steeds ´uw rits staat open´ als ik dat zie´.

HK:´Jos, ben je bekend met het Merkelbag-archief, dat was een vooroorlogs fotograaf op het Leidseplein waarvan een enorm archief nu online staat? Die foto´s zijn zo bijzonder´
Jos:´ja, mensen, maar we zijn nu met het ´poezen-boek bezig´.
Jos blijkt heel veel boeken te hebben gemaakt, het afgelopen jaar al 3 stuks. Anne gaat ook een boek maken met eigen tekeningen. Ik sla het meegenomen boek open en mijn oog valt, toevalligerwijze, op een poes of tijgertje.

HK:´Ik zie een poes met een mensengezichtje. Vinden jullie overeenkomsten tussen bepaalde mensen en bepaalde poezen?
Jos:´Nee, zo ver zijn we nog niet, wel met honden heb je dat, he, met honden is dat gemakkelijker´
Anne:´We waren in Griekenland, we zijn altijd op zoek naar beelden, je ziet dingen, we waren op een eiland, witte huisjes, blauwe stoeltjes, blauwe zee, we waren er in het najaar, weinig toeristen en dat is het, toen zagen we opeens al die poezen lopen, en dat beweegt en Jos zei, maak eens wat foto´s van die poezen´.
Dat was het begin van het poezen-boek dat nog uit moet komen. Anne en Jos tonen mij een ander boek, het ´AJ13-boek´, meer in detail.

HK:´bij de voorbereiding van het interview, vond ik de afbeeldingen op de website heel grappig, de teksten ook, een beetje een sprookjeswereld, er zitten ook heel familiale beelden bij, een bepaalde vertrouwelijkheid of soms distantie, het spreekt enorm´. Mijn oog valt op een tekst in het boek. ´Schoonheid in de kunst is de korst om het brood´en ´schoonheid houdt de kunst en het leven bij elkaar´
Jos:´Ja dat is een discussie´
Anne:´Dat is ons gesprek´.

HK:´Zit er een dagboek-element in?´
Jos:´Nee, Anne woont in Weesp en ik in Amstelveen, ze lijdt enigszins aan slapeloosheid en tekent ´s nachts en die stuurt ze dan in de ochtend naar mij toe, meestal zit ik er mee, dan denk ik soms, ´wat moet ik hier mee?´, maar in de loop van de dag doe ik er dan iets mee, ben ik er blij mee en stuur haar mijn verandering terug, het is een soort golfbeweging die doorgaat, we sturen wat en dat vraagt om een reactie´. In de art space komt een tentoonstelling naar aanleiding van het boek, die opent op 2 mei 2024.
De grote tentoonstelling op zaal opent 17 mei 2024 en heeft de titel ´1 en 1 is 1´. In de art space hangen Jos en Anne de muren vol met kleine foto´s, het zijn detailfoto´s uit het boek, ingelijst, die je kunt kopen, de foto´s kosten 40 euro en dan krijg je het boek gratis.
Jos:´Bij de tentoonstelling ´1 en 1 is 1´op de grote zalen zijn kunstenaars op een willekeurige manier door loten aan elkaar gekoppeld´.
Anne: het is de bedoeling dat ze samen een werk maken, boven zichzelf uitstijgen, wij doen dat ook, wij stijgen boven onszelf uit door onze samenwerking´.
Jos: ´Wij waren zo tevreden over ons eerste boek, over onze samenwerking, dat we zeiden, ´we gaan een grote tentoonstelling maken, we gaan daar zelf hangen en nodigen andere kunstenaars uit.´ Het was zo ingewikkeld om het te organiseren, dat we zelf niet meer mee doen´.
Jos en Anne zijn nu de curatoren van de tentoonstelling op zaal, waar uiteindelijk 54 kunstenaars aan meedoen.

HK:´Hoe zijn jullie tot die 54 kunstenaars gekomen?´
Jos:´Dat is een beetje gegroeid, eerst dachten we aan 40´.
Anne: ´Jos is van veel´(…)we hebben samengewerkt met CBK Zuidoost, het Sandberg-instituut en de afdeling VAV van de Rietveld-academie. Mensen die we naar ons toekwamen, lieten we niet meteen meedoen. We hadden op 19 januari 2024 de eerste ontmoeting in de gymzaal van de Rietveld, toen waren er kunstenaars die zeiden ´ja maar dan ben ik op reis´, kun je mij niet per mail mijn partner sturen?´ Maar mensen die niet naar die informatiebijeenkomst kwamen konden niet mee doen´.

HK:´Hebben jullie subsidie voor de tentoonstellingen aangevraagd?´

Ik vertel iets over financieringsconstructies die ik aan het onderzoeken ben om zonder de fondsen tentoonstellingen te organiseren. Ik heb wel ervaring met fondsen, er wordt naar mijn ervaring best
verantwoordelijk omgegaan met bijvoorbeeld verslaglegging achteraf i.t.t. wat sommige
conservatieve politici beweren die het niet zo hebben op kunstfinanciering. Die kunnen hun kritische ogen beter eens op al die subsidies en ´belasting-rulings´ van het ´grote bedrijfsleven´ richten, maar dat terzijde.
Het blijkt dat de subsidie-aanvraag van Jos en Anne afgewezen is. De kunstenaars moeten
nu samen afspraken maken over de verkoop, omdat ze samen een werk moeten maken. Daar bemoeien Jos en Anne zich niet mee.
Jos heeft gewerkt als docent en afdelingsleider op de Rietveldacademie en later als directeur van het Sandberg-instituut. Hij had een inkomen en maakte boeken.
Anne: ´Jos heeft enorm veel boeken gemaakt, die zouden eigenlijk allemaal eens tentoongesteld moeten worden, bijv ´het 700-centenboek´ over stratenmeubilair, woonboten, plantenbakken, naambordjes in Amsterdam, een boek uit 1975.
Jos: ´Amsterdam bestond in 1975, 700 jaar, dat onderwerp werd mijn eerste boek´.
Dit boek blijkt te zijn verkocht aan het Centre Pompidou in Parijs. `Het Amsterdam museum had geen belangstelling, ik heb het twee keer aangeboden, ik had het wel willen geven, de originele foto´s´, aldus Jos.

HK ´Komt er ook een boek of een prospectus bij ´1 en 1 is 1´?
Jos:´We weten pas bij de opbouw welke werken er komen, dus nee´. Er komt video-werk,
geluidswerk, schilderijen en ruimtelijk werk. De ruimte die de deelnemers krijgen is bekend, maar ook daarover moest geloot worden.´ Later zijn alle werken te zien op de tentoonstelleing en de website www.1en1is1.nl.
Het toevalselement vinden Jos en Anne heel belangrijk.
Jos: ´Er is altijd toeval in de kunst, sommige mensen hebben er een goed gevoel voor, het is in de kunst maar ook in het leven een belangrijk element. Het is een gevoeligheid´.
Anne: ´Hoe gevoeliger je in het leven staat hoe vanzelfsprekender dingen je toevallen, je kunt toeval sturen´.
Jos: ´je kunt het toeval ontmoeten, je kunt situaties ontmoeten´.

HK: ´Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?´
Anne vertelt over voormalige projecten zoals haar performance Splitzij ´Vier mannen en een
tafelkleed´,waarbij ze mannen aan het borduren wist te zetten. Dit wist ze in een etalage van de Bijenkorf te presenteren en op de Kunstvlaai, daarvan was Jos directeur. Ook Jos werd aan het borduren gezet. Dat project was een groot succes, de bordurende mannen maakten haar bekend op radio en tv. Het blijkt dus dat ze veel meer projecten gedaan heeft waarbij samenwerken centraal staat. Toen was ze nog geen beroepskunstenaar en werkte in de gezondheidszorg en als yoga-lerares.
Na de ontmoeting met Jos besloot zelf aan het Sandberg-instituut te gaan studeren. Dat was het begin van een vriendschap en, later, professionele samenwerking.

De boekpresentatie van ÁJ 13´ is op 2 mei in de art space in Arti et Amicitiae.
www.1en1is1.nl is de website van het project op de bovenzaal. Deze show opent 17 mei en loopt tot en met zaterdag 28 juni.

Website Anne Verhoijsen: www.verhoijsen.com
Website Jos Houweling: www.joshouweling.nl

Het hele interview is te beluisteren op radioneverno.nl